Home

Sjasju

Politiek wordt traditioneel gedacht vanuit het einde van de politiek.

Politiek wordt traditioneel gedacht vanuit het einde van de politiek.   De politiek wordt opgevat vanuit de uiteindelijke opheffing van de politiek.   De politiek heft zich op, dat is haar doeleinde.  Feitelijk mag de politieke negociatie dan wel eindeloos zijn, maar begrepen vanuit haar essentie is de politiek gericht op de oplossing van de politiek.   Vertolkers van deze filosofie zijn oa. Kant en Habermas.  De politiek begrijpen zij als een moeizame onderhandeling tot een volledige consensus, een harmonische verzoening van de verschillende posities zal zijn bereikt.  Wanneer die consensus bereikt zal zijn, wanneer de harmonie zal zijn ingetreden, zal doeleinde van de politiek zijn verwerkelijkt : de mensheid zal uitgepoliticeerd zijn, er zullen geen politieke meningsverschillen meer zijn, aan de politiek zal een einde zijn gekomen, de mens zal ophouden te bestaan als politiek dier.
 
In een provocerend opstel gaat Chantal Mouffe in tegen deze filosofie van de politiek, die de politiek benaderd vanuit haar doeleinde en einde, vanuit haar toekomstige afwezigheid of overbodigheid.  De politiek moet volgens Mouffe gedacht worden vanuit haar principiele eindeloosheid, en niet vanuit haar feitelijke eindeloosheid.   De feitelijke eindeloosheid van de politiek verraadt een tekortkoming die echter idealiter is opgeheven.   In principe -zo redeneren Habermas en Kant- zijn we reeds verzoend, alleen zorgen allerlei feitelijke beperktheden ervoor dat deze verzoening, waaraan we in principe beloofd zijn, altijd in gebreke blijft.  Volgens Mouffe is de onverzoendheid echter principieel.   De politieke onenigheid, het conflict, de spanning en het antagonisme moeten niet negatief opgevat worden als tekortkomingen, maar daarentegen bevestigd als de motor van de politiek.  De werkelijke bedreiging van de democratie ligt in de consensus, in de enigheid.  De democratie is dan ook de vijand van de democratie : de ware democraat weerstreeft de valse belofte van de democratie, in naam van de belofte van de ware democratie. Een valse belofte belooft op te houden als belofte te bestaan, wanneer ze eenmaal is gerealiseerd.  Een belofte als belofte eerbiedigen, betekent de belofte als belofte aanhouden.  In die zin is de democratie de aanhouding van de belofte als belofte, tegen de valse realisering van de belofte in.